केंद्रीय शिक्षण मंत्री धर्मेंद्र प्रधान यांच्या हस्ते स्थानिक ज्ञान प्रणाली आणि शाश्वत विकास या आंतरराष्ट्रीय परिषदेचे उद्घाटन

नवी दिल्ली :- केंद्रीय शिक्षण मंत्री श्री. धर्मेंद्र प्रधान यांनी स्वदेशी ज्ञान परंपरा आणि शाश्वत विकास या आंतरराष्ट्रीय परिषदेला उद्घाटन केले. शैक्षिक फाउंडेशन, शिवाजी कॉलेज (दिल्ली विद्यापीठ), आणि नॅशनल कौन्सिल फॉर प्रमोशन ऑफ सिंधी लँग्वेज (एनपीएसएल) यांच्या संयुक्त विद्यमाने विज्ञान भवन, नवी दिल्ली येथे आयोजित या दोन दिवसीय परिषदेत देशभरातील प्राध्यापक, संशोधक आणि तज्ज्ञ एकत्र आले होते. या परिषदेत स्थानिक ज्ञान प्रणालींच्या योगदानाचा शाश्वत विकासात असलेला महत्त्वाचा वाटा आणि त्याचा उपयोग या विषयांवर सखोल चर्चा करण्यात आली.

परिषदेची सुरुवात सरस्वती वंदनेने झाली, त्यानंतर प्रमुख पाहुणे केंद्रीय शिक्षण मंत्री श्री. धर्मेंद्र प्रधान यांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन करण्यात आले. शिवाजी कॉलेजचे प्राचार्य प्रा. वीरेंद्र भारद्वाज यांनी स्वागतपर भाषण करत पारंपरिक ज्ञान आणि आधुनिक शिक्षण यांचे एकत्रीकरण कसे महत्त्वाचे आहे हे सांगितले. गुरु घासीदास विद्यापीठ, बिलासपूरचे कुलगुरू आणि या कार्यक्रमाचे प्रमुख अतिथी प्रा. आलोक चक्रवाल यांनी भारताच्या स्वदेशी ज्ञान परंपरा, आधुनिक शिक्षण आणि संशोधनात महत्त्वपूर्ण भूमिका कशी आहे यावर प्रकाश टाकला.

उद्घाटन सत्रात श्री. धर्मेंद्र प्रधान यांनी देशभरातील संशोधकांनी लिहिलेल्या विविध संशोधन निबंधांचे संकलन असलेले एक महत्त्वपूर्ण प्रकाशन प्रसिद्ध केले. या शैक्षणिक संकलनात स्थानिक ज्ञान प्रणालींच्या विविध पैलूंवर प्रकाश टाकण्यात आला असून, त्यांचा आधुनिक जागतिक समस्यांवरील उपाय शोधण्यासाठी कसा उपयोग करता येईल यावर चर्चा करण्यात आली आहे. तसेच, एनपीएसएल आणि नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ओपन स्कूलिंग यांच्या संयुक्त विद्यमाने विकसित केलेल्या इयत्ता १ ते १२ साठीच्या सिंधी भाषेच्या पाठ्यपुस्तकांचे अनावरणही त्यांनी केले. हा उपक्रम भाषिक संवर्धन आणि शैक्षणिक प्रवेशयोग्यता वाढविण्यासाठी महत्त्वपूर्ण असल्याचे त्यांनी सांगितले.

सभेला संबोधित करताना श्री. प्रधान यांनी स्वदेशी ज्ञान आणि आधुनिक शिक्षण व संशोधन यांचे एकत्रीकरण करण्याच्या गरजेवर भर दिला. त्यांनी सांगितले की, भारताचे समृद्ध वैचारिक वारसाहक्कात भविष्यासाठी आवश्यक असलेल्या अनेक समस्यांचे समाधान दडले आहे. त्यांनी भाषांचा महत्त्वपूर्ण सहभाग आणि त्यांच्या माध्यमातून पारंपरिक ज्ञान प्रसार करण्यावरही जोर दिला. ते म्हणाले, “प्रत्येक भाषा ही राष्ट्रीय भाषा आहे आणि ती भारतीय ज्ञान प्रणाली प्रभावीपणे अंमलात आणण्यासाठी एक महत्त्वाचा दुवा आहे”.

या परिषदेत देशभरातील विविध विद्यापीठांचे कुलगुरू, प्राध्यापक, शिक्षणतज्ज्ञ आणि शिक्षकांसह एकूण ६७२ प्रतिनिधींनी सहभाग घेतला. या परिषदेमध्ये बहुआयामी संशोधन आणि नाविन्यपूर्ण दृष्टिकोनाच्या गरजेवर आणि भारताला जागतिक शिक्षणात अग्रस्थानी नेण्याच्या उद्देशावर चर्चा करण्यात आली.

श्री. प्रधान यांनी स्वदेशी ज्ञान परंपरासाठी एक डिजिटल संग्रह तयार करण्याची घोषणा केली, ज्याद्वारे भारताचे पारंपरिक ज्ञान जागतिक संशोधक आणि शिक्षकांसाठी उपलब्ध होईल. तसेच, त्यांनी शैक्षिक फाउंडेशन आणि शैक्षिक महासंघाचे यांच्या प्रयत्नांचे कौतुक केले आणि असे महत्त्वपूर्ण कार्यक्रम आयोजित केल्याबद्दल त्यांचे अभिनंदन केले. ते म्हणाले की, “भारताला जागतिक ज्ञान केंद्र बनवण्याच्या दृष्टीने अशा परिषदांचे आयोजन महत्त्वाचे आहे.

शैक्षिक महासंघाचे राष्ट्रीय अध्यक्ष प्रा. नारायण लाल गुप्ता यांनी अध्यक्षीय भाषणात या परिषदेच्या उद्दिष्टांवर प्रकाश टाकला आणि स्थानिक ज्ञान प्रणालींचे मुख्य प्रवाहात सामील होण्याचे महत्त्व विशद केले. त्यांनी भारताच्या बौद्धिक परंपरेशी जोडलेल्या टिकाऊ भविष्याच्या बांधणीसाठी अशा चर्चांचे महत्त्व सांगितले. महासंघाच्या राष्ट्रीय सरचिटणीस श्रीमती गीता भट्ट यांनी परिषदेच्या उद्दिष्टांवर प्रकाश टाकला आणि संपूर्ण कार्यक्रमाचे संचालन केले.

राष्ट्रीय संघटन सचिव श्री. महेंद्र कपूर, राष्ट्रीय संयुक्त संघटन सचिव श्री. जी. लक्ष्मण, आणि महासंघाचे राष्ट्रीय उपाध्यक्ष श्री. महेंद्र कुमार यांच्या उपस्थितीमुळे या कार्यक्रमाला अधिक प्रतिष्ठा प्राप्त झाली.

शेवटी, एनपीएसएल, दिल्लीचे संचालक श्री. रवी टेकचंदानी यांनी आभार प्रदर्शन केले. त्यांनी सर्व मान्यवरांचे, संशोधकांचे आणि सहभागींचे परिषद यशस्वीपणे पार पडल्याबद्दल मनःपूर्वक आभार मानले.